Laktoza w wycenie

Aktualności

Laktoza w wycenie

Synteza i zawartość laktozy w mleku zależą w znacznym stopniu od bilansu energetycznego i metabolizmu krowy. Sposób żywienia może zmieniać zawartość laktozy: krowy na diecie wysokoenergetycznej produkują mleko o wyższej jej zawartości niż krowy na diecie niskokalorycznej. W wielu krajach fenotypowa zawartość laktozy jest udostępniana hodowcom jako wskaźnik pomocny przy ustalaniu zapotrzebowania energetycznego krów.

Największą zawartość laktozy w mleku obserwuje się w pierwszej laktacji, w kolejnych laktacjach jej zawartość stopniowo się zmniejsza. Natomiast w trakcie trwania laktacji zmienia się ona w przybliżeniu zgodnie z przebiegiem laktacyjnej wydajności mleka. W tym aspekcie zawartość laktozy różni się od procentowej zawartości białka i tłuszczu, która zwiększa się w miarę malejącej pod koniec laktacji wydajności mleka.

Laktoza w porównaniu z innymi składnikami mleka w mniejszym stopniu była dotychczas przedmiotem badań prowadzonych w zakresie zmienności genetycznej, korelacji genetycznych z innymi cechami oraz możliwości i celowości stosowania selekcji genetycznej.

Publikowane oszacowania odziedziczalności procentowej zawartości laktozy w mleku wskazują na podobny lub nieco większy udział wariancji addytywnej w wariancji fenotypowej, niż ma to miejsce w przypadku wydajności mleka i zawartości innych składników, tj. tłuszczu i białka. Zagraniczne oszacowania odziedziczalności dla procentowej zawartości laktozy u bydła rasy holsztyńsko-fryzyjskiej wynoszą ok. 0,40. Niektórzy autorzy odnotowują wzrost odziedziczalności w kolejnych laktacjach. Nieliczne krajowe oszacowania odziedziczalności zawartości laktozy okazały się nieco mniejsze. Średnia odziedziczalność otrzymana przez Ptak i in. (2012) wynosiła 0,24 dla pierwszej laktacji i 0,28 dla kolejnych. Rzewuska i Strabel (2013) otrzymali dla kolejnych trzech laktacji odziedziczalności oszacowania, odpowiednio 0,34, 0,28 i 0,26. Zbliżone wyniki dla kolejnych trzech pierwszych laktacji, odpowiednio 0,35, 0,24 i 0,27, opublikowali Satoła i in. (2017). Wysoka korelacja między wydajnością mleka a zawartością laktozy spowodowała stosunkowo małe zainteresowanie i niewielką liczbę oszacowań odziedziczalności dla wydajności laktozy. Większość mieści się w granicach od 0,10 do 0,20, niemniej odnotowano również przypadki oszacowań znacznie wyższych.

Zainteresowanie budzą korelacje genetyczne między procentową zawartością i wydajnością laktozy a cechami zdrowotności bydła. Na ogół małe odziedziczalności najczęściej spotykanych schorzeń, takich jak mastitis (lub zawartość komórek somatycznych), ketoza oraz zaburzenia płodności (zatrzymanie łożyska, cysta jajnika, gorączka mleczna), skłaniają do poszukiwania cech, które są z nimi genetycznie skorelowane. Dostatecznie wysokie korelacje mogłyby, przy odpowiednio dużej odziedziczalności zawartości laktozy, pozwolić na skuteczną selekcję pośrednią. Dostępne w piśmiennictwie wyniki badań wskazują na istotne korelacje genetyczne wydajności laktozy z występowaniem zapalenia gruczołu mlekowego i ketozy. Mniejsze i negatywne korelacje stwierdzono między wymienionymi chorobami a procentową zawartością laktozy, co pozwoliłoby na użycie laktozy jako cechy – wskaźnika zdrowia w zakresie niektórych chorób metabolicznych.

Zawartość laktozy jest objęta rutynową kontrolą użytkowości i udostępniana w systemie Symlek wraz z pozostałymi składnikami mleka. W związku z tym ocena wartości hodowlanej dla tej cechy oraz wydajności laktozy jest wykonywana, podobnie jak w przypadku innych cech produkcyjnych, według jednocechowego, wielolaktacyjnego modelu BLUP-model zwierzęcia z losowymi regresjami (TDM – metoda Test Day Model). W wyniku stosowania metody TDM otrzymuje się wartości hodowlane zwierzęcia dla kolejnych dni laktacji. Suma tych wartości z okresu od piątego dnia po ocieleniu do trzysta piątego dnia laktacji daje tak zwaną laktacyjną wartość hodowlaną. Wartość hodowlana zwierzęcia jest obliczana jako średnia arytmetyczna z wartości hodowlanych dla trzech pierwszych laktacji. Przed uśrednieniem przeprowadza się standaryzację zmienności ocen drugiej i trzeciej laktacji do poziomu zmienności ocen w pierwszej laktacji. Przy obliczaniu zmienności ocen uwzględnia się wartości hodowlane buhajów oparte na minimum dziesięciu córkach. Wielolaktacyjna metoda BLUP-model zwierzęcia, wykorzystując powiązania genetyczne między laktacjami, umożliwia oszacowanie wartości hodowlanej dla każdej, nawet brakującej, laktacji. wycena.izoo.krakow.pl/doc/metody_oceny_2020_3.pdf
Pierwsze oszacowania wartości hodowlanych wykonano na zbiorze obejmującym dane 2 929 707 krów, córek 46 386 buhajów. Tabela 1 przedstawia podstawową charakterystykę otrzymanych oszacowań dla danych ograniczonych do buhajów, dla których powtarzalność wynosiła r2≥0,50, i urodzonych w roku 2000 lub później. Zobacz więcej: Laktoza ocena wartości hodowlanej – Hodowla i Chów Bydła (holstein.pl)